Państwowe Muzeum na Majdanku – miejsce, gdzie usyszałem krzyk ciszy

Państwowe Muzeum na Majdanku to właśnie jeden z takich punktów na naszej mapie. Opisać je może najlepiej cisza, która ogarnia nas, gdy tylko zaczynamy chodzić między kolejnymi barakami. Teren wielkości typowego osiedla, głównie porośnięty trawą, uliczki wyłożone szutrem i czarne baraki. Nic szczególnego, a jednak wieje grozą.

Państwowe Muzeum na Majdanku

Do zwiedzania ustawiamy się około godziny 11. Zerka na nas nieśmiało kilkoro osób, ale nikt się nie integruje. Stoimy parami, dyskutując szeptem między sobą. Dziwne, bo przecież teren wielki, echa by nie było. Nikt jednak nie ma ochoty mówić choćby odrobinę głośniej. Gdy zjawia się przewodnik, jego głos góruje, a reszta podąża w milczeniu.

Do pierwszego baraku docieramy po ok. 5-10 minutach marszu. Budynków do dziś zachowało się niewiele. Garstkę, która przetrwała – przeniesiono tak, by odbudować przynajmniej jeden z sześciu sektorów. W uszach zaczyna dzwonić mi pierwsza historia. Skazani już na starcie rozbierani z ubrań i w trakcie pierwszej selekcji. Słabsi, schorowani – do komór gazowych. Tych, którym udało się przejść przez pierwszą czystkę – kierowano do obozu.

Nic się nie dzieje. Cisza. Wyrazista, znacząca, wydaje się, że wszystko dookoła krzyczy. Ściany baraków czarne, ale tylko z pozoru. Wypełnione, bólem, nadzieją i cierpieniem. Przewodnik wybudza mnie z letargu, bo wchodzimy do kolejnego z nich. Wypełniony po brzegi ogromnymi pojemnikami na obozowe buty jest odgrodzony barierką.
– Dlaczego? – pyta brunetka z tyłu nieśmiało.
– Bo turyści kradną.

Mam wrażenie, że mój krok robi się coraz cięższy. Myśli nie dają mi spokoju. Liczby stają się tymi nie do wyobrażenia. Droga pode mną – pełna kamieni i ostrych krawędzi – staje się niewygodna nawet dla moich nowoczesnych i sportowych butów. Próbuję wyobrazić sobie tych wszystkich ludzi, którzy tędy szli prawie 65 lat temu. Zamykam oczy.

Wszędzie druty kolczaste, wieżyczki strażnicze, kłódki, łańcuchy. Więzienie na środku pola otoczonego siatką. Czuję się nieswojo, mimo iż jestem przecież wolny. Mam swobodę, a czuję się skrępowany.

Zaglądam do typowego baraku mieszkalnego. Jest w nim ciemno, przez co piętrowe łóżka zdają się ciągnąć bez końca w otchłań. O czym myśleli? Czy mieli jakieś nadzieje? Jak w ogóle można było żyć w takim miejscu…

Wycieczka zbliża się powoli do końca. Mam wrażenie, że na plecach niosę ciężki plecak. Przytłaczają mnie te widoki. Robi mi się smutno. Wydaje się jednak, że najtrudniejsze opowieści pozostawiono na koniec.

Krematorium

Niepozorny budynek wyglądający jak wiele innych. Z zewnątrz, wyróżnia go jedynie wysoki komin. A w środku? Rząd pieców krematoryjnych i łazienka.

Często w takich miejscach zaczynam rozmyślać, jaka jest granica naszej ludzkiej natury. Czy to, kto czasem pojawia się na tej ziemi – to jeszcze człowiek czy już ucieleśnienie kwintesencji zła? Jeśli to drugie – to gdzie jest koniec? Jakie są bariery, hamulce? Jakim trzeba być zwyrodnialcem, aby kąpać się w łazience, gdzie wodę podgrzewa się piecami krematoryjnymi, „używając” w tym celu ludzi?

Jestem ojcem. Jestem mężem. W takich miejscach nie potrafię nabrać dystansu. Pytania, które zadawałem sobie przy okazji oglądania łazienki – wracają do mnie ze zdwojoną siłą. Jak nazwać kobietę, która katując kobiety i dzieci w obozie koncentracyjnym, po jego upadku ucieka do Stanów, by stać się przykładną żoną i opiekunką w domu dziecka? Jak można wybaczyć takim ludziom ich zbrodnie i grzechy?

Nasza wycieczka kończy się przed ogromnym, zbiorowym Mauzoleum pełnym prochów. Nie znajduje odpowiedzi na swoje pytania. Smutne jest to, że tak wiele wiemy o strażnikach, dowódcach oraz ich ogromnej nienawiści i bezkresnym złu, które wyrządzili, a tak mało o samych osadzonych. Na odchodne jeszcze raz spoglądam na ogromny teren całego obozu. Myślami jestem przy osadzonych. Czuję ogromną naukę płynącą z ich strony. Kłaniam się nisko, oddając cześć poległym i kieruję się do wyjścia w milczeniu.

Państwowe Muzeum na Majdanku

ul. Droga Męczenników Majdanka 67, Lublin
www.majdanek.eu

Muzeum – Miejsce Pamięci w Bełżcu

Innym miejscem, które warto odwiedzić przy okazji zwiedzania województwa lubelskiego – jest oddalone o 130 km od Państwowego Muzeum na Majdanku – Muzeum Miejsce Pamięci w Bełżcu. W tym miejscu Niemcy wymordowali 500 (!) tysięcy osób (głównie Żydów z dystryktu lubelskiego, galicyjskiego i krakowskiego) w ciągu niecałego roku. Na miejscu obejrzeć możesz niewielką wystawę historyczną i ogromny pomnik ciągnący się po horyzont, który symbolicznie miał upamiętnić i zabezpieczyć znajdujące się tu groby. Drzewa, które zostały tu zachowane, były świadkami funkcjonowania obozu zagłady.

Muzeum w Bełżcu jest znacznie mniejsze niż to w Państwowym Muzeum na Majdanku, ale warto o nim pamiętać. Obóz zagłady w Bełżcu był pierwszym obozem eksperymentalnym akcji Reinhardt. Aby uniknąć paniki – trafiającym tu ludziom wmawiano, że jest to jedynie obóz przejściowy, a w rzeczywistości – od razu ich tu mordowano i ograbiano z kosztowności. Na miejscu zobaczysz kilka pamiątek po więźniach i wystawę multimedialną.

Muzeum i Miejsce Pamięci w Bełżcu

ul. Ofiar Obozu Zagłady 4, Bełżec
www.belzec.eu

FacebookXPinterestLinkedInEmail